wtorek, 6 lutego 2018

Góry Włochy - Monti Italia











  
Dolomity leżą we włoskiej części Alp Wschodnich, w regionach Trydent-Górna Adyga i Wenecja Euganejska.W podziale Alp Wschodnich według Alpenverein Dolomity (nr AVE 52) są częścią  Südliche Ostalpen i nie obejmują swym zasięgiem Dolomiti di Fiemme (Fleimstaler Alpen, nr AVE53), które są odrębną, samodzielną jednostką.

AVE53
               



Dolomity w dużej części składają się z odkrytych skał - wapieni i dolomitów oraz częściowo - riolitów. W dolinach lasy szpilkowe. Dolomity charakteryzuje się bardzo malowniczą rzeźbą terenu spowodowaną ich erozją. Pod względem geologicznym Dolomity stanowią fragment Południowych Alp Wapiennych. 




Składają się z płaszczowin wchodzących w skład tzw. Jednostek Austryjskich sfałdowanych po raz pierwszy w fazie austryjskiej orogenezy alpejskiej, na przełomie wczesnej i późnej kredy), ale główna faza fałdowań, tworzenia płaszczowin i wypiętrzenia przypadła na schyłek miocenu (Stupnicka, 1978). Osady jurajskie i kredowe tych jednostek zostały niemal całkowicie zerodowane; istniejące dolomity i wapienie uformowane zastały w triasie. Osady triasowe leżą na formacjach permskich, pod którymi znajduje się gruba warstwa kwaśnych skał wylewnych (głównie riolity), leżących bezpośrednio na silnie zmetamorfizowanym starszym podłożu. W niektórych miejscach riolity ukazują się bezpośrednio na powierzchni.



Dolomity-Szczyty podgrupy Pale di San Martino

Dolomity nie stanowią wyraźnego łańcucha górskiego. Składają się z grup skalnych oddzielonych głębokimi dolinami i wysokimi, lecz na ogół łatwo dostępnymi przełęczami. Najważniejsze grupy: Pale di San Martino, Marmarole, Puez, Fanes, Sassolungo (niem. Langkofel), Marmolada, Sella, Puez/Ciër, Catinaccio (niem. Rosengarten), Civetta, Pelmo, Tofany, Cristallo, Antelao, Sorapiss, Dolomiti di Sesto (niem. Sextner Dolomiten), Sciliar/Schlern, Dolomiti di Braies/Pragser Dolomiten. Najważniejsze grupy o podobnej budowie geologicznej, lecz geograficznie należące do innych grup górskich to Dolomiti di Brenta, Piccole Dolomiti i Dolomity Lienzkie.


Rdzenna, zanikająca już ludność Dolomitów to Ladynowie, posiadający własną kulturę i język ladyński, którym posługuje się jeszcze niewielka część mieszkańców (ok. 30 000). Gromadzeniem informacji o kulturze ladyńskiej zajmują się Institut Ladin Micurá de Rü w San Martino (Alta Badia) oraz muzeum etnograficzne w Vigo di Fassa.


Tofany - masyw w Dolomitach, w Alpach Wschodnich. -Tofana



Dolomiti_di_Brenta



Dolomiten_Marmolada-Ciampestrin-Marmolada widok z Col Becchei (szczyt Parei) w Fanes, po lewej widać Szczyty Ciampestrin.

Lodowiec Marmolada-Marmolada_glacier









Alpy

               
Mont Blanc (włoska nazwa), Monte Bianco di Courmayeur (po francusku Mont Blanc de Courmayeur) to boczny wierzchołek oddzielony od głównego najwyższą w Europie przełęczą - Col Major.

Mont Blanc 3D
Alpy Pennińskie- wł. Alpi Pennine (fr. Alpes pennines lub Alpes valaisannes, niem. Walliser Alpen,) – pasmo górskie w Alpach Zachodnich. Alpy Pennińskie ciągną się z zachodu na wschód, z licznymi i długimi grzbietami bocznymi, wybiegającymi ku północy i południu. Mont Blanc de Courmayeur – szczyt w Alpach Graickich, części Alp Zachodnich. Leży w północno-zachodnich Włoszech w regionie Piemont Dolina Aosty, na granicy z Francjąmi Szwajcarii. . Jest jednym z wierzchołków Mont Blanc i leży na południowy wschód od jego głównego wierzchołka.Sąsiadują z Alpami Graickimi na zachodzie (przez przełęcz Col Ferret), Alpami Berneńskimi na północy (przez dolinę Rodanu) oraz z Alpami Lepontyńskimi na wschodzie (przez przełęcz Simplon). Szwajcarska część pasma, leżąca w kantonie Valais, nazywana jest Alpami Walijskimi.Pollux (wł. Polluce) – szczyt w Alpach Pennińskich, części Alp Zachodnich. Leży na granicy między Włochami (region Dolina Aosty) a Szwajcarią (kanton Valais). Sąsiaduje z Castorem, oba szczyty nazywane są bliźniakami (niem. „Zwillinge”).





Apeniny -  łańcuch górski 



Apeniny (wł. Appennini) – łańcuch górski we Włoszech, rozciągający się na długości 1350 km z północy na południe wzdłuż całego Półwyspu Apenińskiego i na szerokość od 40 do 200 km. Wyróżnia się Apeniny Północne (w tym Apenin Liguryjski, Toskański i Umbryjski), Środkowe i Południowe.    


Apeniny w regionie Emilia-Romania
Apeniny-Corno Grande, najwyższy szczyt
Apeniny powstały w trakcie orogenezy alpejskiej, ale ruchy górotwórcze trwają do dziś, o czym świadczy podwyższona aktywność sejsmiczna na tym obszarze.
Apeniny w większości porośnięte są lasami liściastymi i mieszanymi. Najwyższe partie gór, m.in. najwyższy szczyt Corno Grande (2912 m n.p.m.), są skaliste i pokryte lodowczykami.
Góry te są ważnymi obszarami rolniczymi: w dolnych partiach uprawia się winorośl i drzewa owocowe, w wyższych prowadzi hodowlę. Od pewnego czasu wzrasta rola turystyki w tym obszarze.
Podczas drugiej wojny światowej Apeniny stanowiły dla Niemców linię obronną, znaną jako Linia Gotów, a w południowej części Linia Barbary.



Apeniny Corno Grande

Apeniny Środkowe 

Apeniny Środkowe (wł. Appennino Centrale) − najbardziej rozległa część młodych gór fałdowych – Apeninów, rozciągają się mniej więcej od okolic Perugii i Tybru do okolic Neapolu. W północnej części (Góry Sabińskie) najwyższym szczytem jest Monte Vettore (2476 m). W południowej części Apeninów Środkowych można wyróżnić 3 równoległe mniejsze łańcuchy, zachodni (Góry Sabińskie) z kulminacją Monte Viglio (2156 m), centralny Monte Terminillo (2217 m) i Monte Velino (2486) oraz wschodni z najwyższym szczytem całych Apeninów Corno Grande (2912 m) i grupą Majella z (Monte Amaro 2793 m).
Między łańcuchami zachodnim i centralnym leży równina Rieti, dolina Salto i jezioro Fucine. Między wschodnim i centralnym łańcuchem leżą doliny L’Aquila i Sulmona. Główne rzeki to Nera, z dopływami Velino i Salto, oraz Aniene. Zarówno Nera jak i Aniene zasilają Tyber.
Apeniny Środkowe przecięte są liniami kolejowymi z Rzymu do Castelammare Adriatico przez Avezzano i Sulmonę; linia z Orte do Terni przebiega przez dolinę Nery. W starożytności Via Salaria, Via Caecilia i Via Valeria-Claudia biegły tutaj z Rzymu do wybrzeża Adriatyku. Wulkaniczne wzgórza Rzymu oddzielone są od Apeninów rzeką Tyber.
Apeniny Środkowe

Apeniny Północne

Apeniny Północne (wł. Appennino Settentrionale) – część młodych gór fałdowych – Apeninów. Rozciągają się od Zatoki Genueńskiej i Alp Nadmorskich do rzeki Arno. Dzielą się one na 3 części: Apeniny Liguryjskie, Apeniny Toskańskie i Apeniny Umbryjskie.


Apenin Liguryjski

Pasmo to ciągnie się od Alp Nadmorskich do przełęczy La Cisa, nad doliną Magra, w pobliżu La Spezii. Góry te ciągną się równolegle do wybrzeża Zatoki Genueńskiej. Na północ i północny wschód rozciągają się równiny Piemontu i Lombardii, które przecina rzeka Pad oraz jej dopływy, między innymi Scrivia, Trebbia i Taro, które mają źródła w Apeninach Liguryjskich.



 Południowa część tego pasma wznosi się dość stromo ponad morze, nie zostawiając praktycznie żadnego nabrzeża.

Apenin Toskański zajmuje tereny od przełęczy La Cisa do źródeł Tybru. Główny łańcuch biegnie dalej w kierunku południowo-wschodnim. Najwyższe szczyty w tej części Apeninów to Monte Cimone (2156 m) i Monte Cusna (2121 m).
Z północnych zboczy spływa wiele rzek i strumieni, które zasilają Pad; najważniejsze z nich to: Secchia i Panaro. Rzeki położone dalej na wschód są dopływami rzeki Reno.

Najwyższy szczyt – Monte Maggiorasca osiąga wysokość 1799 m n.p.m. Pasmo jest przecięte kilkoma liniami kolejowymi, między innymi z Savony do Turynu, z Genui do Ovady i Acquit, z Genui do Novi Ligure i dalej do Turynu i Mediolanu. Większość tych linii przechodzi przez pasmo tunelami, najdłuższy z tych tuneli ma ok. 8 km długości.


Apenin Umbryjski
To pasmo rozciąga się od Tybru do przełęczy Scheggia w pobliżu Cagli (gdzie pasmo przecina starożytna droga Via Flaminia) i do rzeki Arno. Najwyższym szczytem jest Monte Catria (1701 m n.p.m.). Główną rzeką w okolicy jest Tyber, inne ważniejsze to Foglia (Pisaurus), Metauro i Esino (Aesis).





Alpy Apuańskie, z najwyższym szczytem Monte Pisanino, który osiąga 1946 m n.p.m. Tam znajdują się sławne złoża marmuru z Carrary.




    Castor szczyt w Alpach Pennińskich  
 Castor (wł. Punta Castore) – szczyt w Alpach Pennińskich, części Alp Zachodnich. Castor (wł. Punta Castore) – szczyt w Alpach Pennińskich, części Alp Zachodnich. Leży na granicy między Szwajcarią (kanton Valais) a Włochami (region Dolina Aosty).


Należy do masywu Monte Rosa. Leży na południe od Dufourspitze, sąsiaduje z Breithorn i Pollux. Castor i Pollux nazwane są bliźniakami (niem. „Zwillinge”). Szczyt można zdobyć ze schronisk Monte Rosa Hut (2795 m) i Gandegg Hütte (3029 m) po stronie szwajcarskiej oraz Rifugio Quintino Sella (3585 m) i Rifugio Ottorino Mezzalama (3036 m) po stronie włoskiej. Lodowiec pod szczytem to Lodowiec Zwilling.



Masyw Monte Rosa, Dufourspitze (w głębi po prawej stronie)-MonteRosaWestseite

Należy do masywu Monte Rosa. Leży na południe od Dufourspitze, sąsiaduje z Breithorn i Pollux. Castor i Pollux nazwane są bliźniakami (niem. „Zwillinge”).

Mont Blanc - Three -Mont Blanc - Route

Massif Mont Blanc_large

Pasmo leży między dwiema przełęczami o wielkim znaczeniu komunikacyjnym: Wielką Przełęczą św. Bernarda na zachodzie i Simplon na wschodzie. Ponad 30 szczytów leży powyżej 4000 m n.p.m., najwyższy z nich to Dufourspitze, który osiąga 4638 m.

***
Mont_Blanc_-_panoramio_-_Björn_S.
Francuzi – twierdzą iż granica francusko-włoska nie przebiega przez główny wierzchołek, Monte Bianco di Courmayeur jest najwyższym szczytem Włoch i powinien znaleźć się w Koronie Europy. Włosi twierdzą jednak, że granica biegnie granią przez główny wierzchołek Mont Blanc i właśnie Mont Blanc jest najwyższym szczytem Włoch.






Etna


Etna (łac. Aetna; scn. Mungibeddu, Muntagna lub Mongibello) – czynny stratowulkan we Włoszech, na wschodnim wybrzeżu Sycylii. Jest to obecnie najwyższy i największy w Europie stożek wulkaniczny.


Etna zajmuje powierzchnię co najmniej 1250 km². Wulkan zaczął powstawać ok. 500 tys. lat temu. Pierwsze wzmianki o erupcjach pochodzą z ok. 1500 roku p.n.e.; szacuje się, że od tamtego czasu do dziś było ponad 200 wybuchów. Aktualna wysokość to ok. 3340 m n.p.m. (z uwagi na aktywność wulkanu wartość ta ulega ciągłym zmianom).

Od 1987 roku część obszarów Etny chroniona jest poprzez Park Regionalny Etna. W 2013 roku wulkan został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.


Wezuwiusz

W południowej części Włoch, nad Zatoką Neapolitańską położony jest jedyny czynny wulkan w lądowej części Europy czyli Wezuwiusz (1281 m n.p.m.).







Sardynia - Punta La Marmora



Punta La Marmora (sard. Perdas Caprias)  -szczyt drugiej z włoskich wielkich wysp Sardynii –  najwyższy o wysokości 1834 m n.p.m., leżący w masywie Gennargentu, w środkowej części wyspy. Z jej wierzchołka roztacza się widok na całą wyspę.  

W pobliżu znajdują się szczyty Bruncu Spina (1829 m n.p.m.), Punta su Sciusciu oraz Punta Paulinu (1792 m n.p.m.) i Supramonte - kolejne najwyższe wierzchołki Sardynii.
Najbliższymi większymi miejscowościami są na wschodzie Baunei w prowincji Ogliastra, a na zachodzie Desulo w prowincji Nuoro. W masywie Gennargentu znajdują się także źródła rzeki Flumendosy.






















Główne szczyty
Nr. Nazwa Wysokość (m n.p.m.) Nr. Nazwa Wysokość (m n.p.m.)

1. Punta Penia (w masywie Marmolada) 3344 23. Pala di San Martino 2996
2. Antelao 3263 24. Catinaccio (niem. Rosengartenspitze) 2981
3. Tofana di Mezzo 3241 25. Cima di Fradusta 2941
4. Punta Sorapiss 3229 26. Cimon del Froppa 2932
5. Monte Civetta 3220 27. niem. Fermedaturm 2867
6. Gran Vernel 3205 28. Cima d'Asta 2848
7. Monte Cristallo 3221 29. Cima Canali 2846
8. Cima di Vezzana 3192 30. Croda Grande 2839
9. Cimon della Pala 3184 31. Torri del Vajolet 2821
10. Sassolungo (niem. Langkofel) 3181 32. Sass Maor 2816
11. Monte Pelmo 3169 33. Cima di Ball 2783
12. Punta dei Tre Scarperi (niem. Dreischusterspitze) 3152 34. Cima della          Madonna (Sass Maor) 2751
13. Piz Boè (niem. Boespitze) 3152 35. Cima della Rosetta 2741
14. Croda Rossa d’Ampezzo (niem. Hohe Gaisl) 3148 36. Croda da Lago 2701
15. Piz Popena 3143 37. niem. Central Grasleitenspitze 2705
16. Punta Grohmann niem. Grohmannspitze 3126 38. Monte Schiara 2562
17. Croda dei Toni (niem. Zwölferkofel) 3094 39. Sasso di Mur 2554
18. Cima Undici (niem. Elferkofel) 3092 40. Cima Dodici 2338
19. Sass Rigais (niem. Geislerspitzen) 3025 41. Monte Pavione 2336
20. Tre Cime di Lavaredo 3003 42. Cima di Posta 2235
21. Catinaccio d'Antermoia (niem. Kesselkogel) 3004  43. Monte Pasubio 2232

22. Cinque Dita (niem. Fünffingerspitze)