Starożytny Egipt (egip. Kemet, Czarna Ziemia) – wysoko rozwinięta cywilizacja.
ok. 3100 p.n.e. – 30 p.n.e.
Stolica Memfis
Ostatnia głowa państwa-Kleopatra VII
Egipt, nazwa oficjalna Arabska Republika Egiptu – państwo położone w północno-wschodniej Afryce z półwyspem Synaj w zachodniej Azji. Egipt graniczy z Izraelem i Strefą Gazy na północnym wschodzie, Sudanem na południu i Libią na zachodzie. Od północy rozpościera się Morze Śródziemne, a na wschodzie Morze Czerwone.
Staroegipska nazwa kraju oznacza „Czarny Ląd” i odnosi się do żyznych gruntów wzdłuż Nilu, będących przeciwieństwem sąsiadującej z nimi pustyni, „Czerwonego Lądu”.
Arabskie słowo Miṣr, obecna oficjalna nazwa kraju, ma pochodzenie semickie. Według pierwotnego asyryjskiego rodzaju pisma słowa Misir / Musur są spokrewnione z hebrajskim słowem מִצְרַיִם (Mitzráyim) oznaczającym kraj lub państwo. Początkowe wąskie znaczenie tego słowa, rozumiane jako Egipt Dolny (Dolny Kraj), zostało rozszerzone na cały kraj (Górny i Dolny Egipt).
Nazwy europejskie Egypt, Ägypten, Égypte, Egitto itd. pochodzą z łacińskiego słowa Aegyptus i pierwotnie ze starogreckiego słowa Αίγυπτος (Aigyptos). Koptowie utrzymują, że są bezpośrednimi potomkami staroegipskiego społeczeństwa z czasów faraonów. Od ich imienia powstało greckie słowo aigyptos, które np. w języku niemieckim przekształciło się w słowo Ägypten. Według innych teorii słowo Aigyptos stanowi kontaminację egipskiego wyrażenia ḥwt-k3-ptḥ, co oznacza „Siedziba duszy boga Ptah”, przy czym jest to także nawiązanie do świątyni Ptaha w Memphis.
Kair- stolica Egiptu
Kair (tzw. Wielki Kair) –stolica Egiptu (214 km²), największe miasto Afryki i Bliskiego Wschodu.Wielki Kair leży po obu brzegach Nilu oraz na licznych wyspach na rzece, nieco na południe od miejsca, w którym Nil przechodzi w deltę. Metropolia składa się z dwóch miejskich guberni: Kairu i Gizy tworząc jeden organizm miejski. Miasto dzieli się na 14 dzielnic. Najstarsza dzielnica miasta leży na wschodnim brzegu Nie ma dokładnych statystyk na temat liczby ludności Kairu. Powodują to ciągłe wędrówki mieszkańców. Szacuje się, że codziennie przybywa tu tysiąc nowych mieszkańców. Ponad 2 mln osób mieszka w tzw. „Mieście umarłych”. Kair nazywane jest „Miastem tysiąca minaretów” lub „Matką Świata”. To największy ośrodek świata islamskiego. Położone jest nad Nilem.
W języku arabskim literackim Kair określa się mianem „al-Qahira”, które nawiązuje do arabskiej nazwy planety Mars – Qahir al-Falak, i dosłownie tłumaczy się „zwycięska” (trzeba tu zaznaczyć, że słowo „miasto” w języku arabskim jest rodzaju żeńskiego). Nazwa Al-Qahira została zniekształcona przez Wenecjan, którzy prowadzili tu w średniowieczu swoje interesy, i w takiej formie trafiła m.in. do języka polskiego. Natomiast w dialekcie kairskim „Masr”, podobnie jak cały kraj, Egipt. Nazywane jest również „Miastem tysiąca minaretów”, „Matką Świata”, „Wielkim Mango”.
Wielki Kair leży po obu brzegach Nilu oraz na licznych wyspach na rzece, nieco na południe od miejsca, w którym Nil przechodzi w deltę. Metropolia składa się z dwóch miejskich guberni: Kairu i Gizy tworząc jeden organizm miejski. Miasto dzieli się na 14 dzielnic.
Najstarsza dzielnica miasta leży na wschodnim brzegu Nilu. Dalej, miasto rozpościera się na zachód, zajmując dawne tereny rolnicze.
Zachodnie dzielnice zbudowano w XIX w., w nawiązaniu do wzorców zachodnioeuropejskich (m.in. Paryża po roku 1870), i dlatego więcej jest tam szerokich alei, zieleni i otwartych przestrzeni. Natomiast stare, wschodnie dzielnice, mają zupełnie odmienny wygląd: gęsta zabudowa, małe, zatłoczone alejki, kończące się często ślepymi zaułkami. Dlatego większość biur i budynków rządowych mieści się w zachodniej części miasta, a dzielnice wschodnie cechuje duża liczba zabytkowych meczetów.
Miasto rozszerza się także na tereny pustynne. Obydwa brzegi Nilu spięły mosty. Przy pomocy mostów połączyły się z lądem stałym również wyspy Gezira i Roda, na których mieści się większość obiektów rządowych. Ze wschodnich dzielnic, mostami, łatwo jest przedostać się do przedmieść na lewym brzegu: Gizy i Imbaby.
W Mieście Umarłych mieszka od 2 do 3 mln osób. To ciekawe i unikalne na skalę światową miejsce, omijane z daleka przez turystów, a nawet miejscowych. Stary cmentarz, leżący niedaleko Cytadeli Saladyna, zamieszkany jest przez parę milionów ubogich muzułmanów. Zwykle każda rodzina ogradza murem niewielki kwartał z kilkoma grobami, czasem doprowadza prąd. Nagrobki służą za stoły i łóżka. Ludność utrzymuje się z przygodnych prac, żebraniny, sortowania śmieci. Wśród grobów wybudowano drogi, kursują autobusy, funkcjonują szkoły. Obcokrajowcy niemal tam nie zaglądają, gdyż Miasto Umarłych uchodzi za niezwykle niebezpieczne miejsce. Pomimo prób ich przesiedlenia do wybudowanych bloków na przedmieściach stolicy, postanawiają tu pozostać ze względu na bliskość centrum i związanym z nim utrzymaniem.
Na zachód od Gizy mieszczą się najsłynniejsze zabytki Egiptu: Sfinks i Wielkie Piramidy. Natomiast 18 km od Kairu leżą ruiny wielkich starożytnych miast: Memfis i Sakkary.Założenie i wczesna historia miasta.Pierwotne położenie Kairu nie było nad brzegiem Nilu.
Na południe od miasta znajdowała się stolica ówczesnego Egiptu, Memfis, założona w 2 połowie XXIX w. p.n.e. Na północy miasto kapłanów Heliopolis. Pierwszą osadą położoną mniej więcej w tym samym miejscu co dzisiejszy Kair, był rzymski fort, założony w 150 r. n.e.
Wokół fortu Babilon urosło małe miasto – Fustat, zamieszkane przez Koptów. W 642 roku arabskie wojska (pod przywództwem Amr Ibn al-Asa) zdobyły twierdzę i umocniły ją. Miasto zaczęło się szybko rozwijać. Niedługo powstał tu pierwszy w Afryce meczet. Była to główna siedziba sił zbrojnych Umajjadów i Abbasydów.Powoli mała osada urosła w duże miasto. Od 973 roku był stolicą kalifatu fatymidzkiego. W tym samym roku został założony meczet Al-Azhar. Miasto szybko stało się centrum filozofii i nauki. Uniwersytet Al-Azhar stał się centrum nauczania teologii islamskiej. Następni władcy rozbudowali uniwersytet. Według realacji Ibn Battuty w roku 1348 w mieście umierało wtedy z powodu czarnej śmierci 21 tys. osób dziennie.
W 1517 roku Kair został opanowany przez imperium osmańskie.
Napoleon Bonaparte przed obliczem Sfinksa-Jean-Léon Gérôme.
Egipt został podbity przez wojska Napoleona w 1798 roku. 21 października tego samego roku w Kairze wybuchło powstanie. Francuska okupacja w tym mieście (i w całym Egipcie) zakończyła się szybko, bo 3 lata później. Pierwszą oznaką kopiowania wzorców z zachodu była budowa linii kolejowej z miasta do Aleksandrii w 1851 roku. Duże znaczenie miało także rozpoczęcie budowy Kanału Sueskiego, gdyż coraz więcej Europejczyków zaczęło mieszkać w Kairze. Później nastąpił wielki boom ekonomiczny, związany z handlem bawełną. Kiedy otwarto Kanał Sueski w 1869 roku, coraz więcej zagranicznych turystów gościło w Kairze.
Chan al-Chalili (arab. خان الخليلي) – suk w centrum Kairu, a zarazem jedna z głównych atrakcji dla turystów z zagranicy i samego Egiptu.
Chan al– Chalili. Chan al – Chalili to suk (czyli targ) w centrum Kairu.
Chan al– Chalili - Bab al-badistan
Nazwa suku sięga początkami roku 1382, kiedy emir o nazwisku Al-Chalili wybudował rozległy karawanseraj (po arabsku خان ‘chan’), czyli rodzaj zajazdu i targowiska zarazem, za panowania sułtana Barkuka (1382-1399) z dynastii mameluków. Ów ‘chan’ istnieje do dziś. Nazwisko Al-Chalili wywodzi się od miasta palestyńskiego, słynnego z Biblii Hebron, które po arabsku nazywa się Al-Chalil. Jeszcze za panowania Barkuka, pierwszego Czerkiesa (przedstawiciela linii Burdżytów w ramach dynastii mameluków) na tronie Egiptu, w obrębie murów Kairu trzeba było dokonać prac remontowych po spustoszeniach, jakie przyniosła epidemia, która do historii przeszła pod nazwą „czarnej śmierci” (ok. 1350). Właściwy Chan al-Chalili powstał, kiedy sułtan Barkuk przystąpił do budowy madrasy w Bajn al-Kasrajn oraz odbudowy miejscowych targowisk. Za panowania Turków osmańskich (1517-1798) Chan al-Chalili stał się bardzo znanym bazarem na Bliskim Wschodzie.
Jest to w zasadzie cała dzielnica handlowa. Mieści się tu wiele sklepów, kawiarń, restauracji, kramów z żywnością. Kawiarnie są przeważnie niewielkie, urządzone tradycyjnie, serwujące kawę po arabsku i zazwyczaj fajkę wodną. Przylega do Chan al-Chalili meczet Al-Husajna, uniwersytet Al-Azhar wraz z meczetem o tej samej nazwie. Na terenie Chan al-Chalili znajduje się zaułek Midakk upamiętniony w powieści Nadżiba Mahfuza, egipskiego noblisty, pt. „Zaułek Midakk” (1947).
Rzeka Nil
Nil niedaleko Asuanu - Delta Nilu
Nil – najdłuższa rzeka na Ziemi w środkowej i północno-wschodniej Afryce, przecinająca wszystkie strefy klimatyczne kontynentu.
Płynie na obydwu półkulach
Długość: 6 853 km, ok 3 mln km²(powierzchnia dorzecza), na kontynencie afrykańskim ustępuje jedynie dorzeczu rzeki Kongo.
Przepływ: 2 830 m³/s
Ujście: Morze Śródziemne
Źródła: Nil Błękitny, Nil Biały
Miasta: Kair, Chartum, Jinja, Dżuba
Miasta: Kair, Chartum, Jinja, Dżuba
Kraje: Egipt, Sudan....
Kontynent Afryka -Nil
Państwo: Egipt,Sudan, Sudan
Południowy, Uganda, Tanzania, Rwanda, Burundi, Etiopia
Nil wpływa do Morza Śródziemnego rozległą deltą o powierzchni 22 000 km². Zaczyna się ona na przedmieściach Kairu, które od morza oddziela 175 km utworzonego przez rzekę lądu. Wzdłuż wybrzeża delta osiąga szerokość 220 km. Nil rozdziela się na dwa ramiona:
wschodnie – Damiettę o długości 240 km
zachodnie – Rosettę o długości 325 km
Delta Nilu jest silnie zaludniona i zagospodarowana. Dzięki namułom użyźniającym glebę, dużą powierzchnię zajmują uprawy trzciny cukrowej, bawełny, pszenicy oraz ryżu.
Most Tahrir (Most Wolności), (Kubri at-Tahrir) - most drogowy na Nilu w Kairze w Egipcie, łączący plac Midan Tahrir z placem Midan Sad Zaglul w południowej części Zamalek - Dżazira (Gezira).
Muzeum Egipskie
Muzeum Egipskie w Kairze, Muzeum Kairskie, muzeum sztuki egipskiej w stolicy Egiptu, założone w 1835 roku.
Główne wejście do Muzeum Egipskiego
Początkowo zabytki gromadzono magazynach kairskiej szkoły jezykowej, później przeniesiono je do innego budynku w cytadeli Saladyna. W 1857 roku w Bulak francuski archeolog August Mariette (1821–1881) założył na bazie zgromadzonych dotychczas zbiorów muzeum sztuki egipskiej – pierwsze tego rodzaju muzeum na obszarze Bliskiego Wschodu. W 1880 roku zostało ono przeniesione do pałacu Isma’ila Paszy w Gizie. Od 1902 roku muzeum mieści się w specjalnie dla niego wybudowanym gmachu przy placu at-Tahrir w Kairze.
Tutanchamon - Władca Starożytnego Egiptu
Złota maska Tutanchamona
Władca Starożytnego Egiptu
Okres panowania od 1333 p.n.e.do 1323 p.n.e.
Dane biograficzne
Dynastia XVIII dynastia
Data urodzenia ok. 1342–39 p.n.e
Tutanchamon, pierwotnie Tutanchaton (ur. ok. 1342–39 p.n.e., zm. 1323 p.n.e.).
Faraon XVIII dynastii.
.
Tutanchamon, pierwotnie Tutanchaton (ur. ok. 1342–39 p.n.e., zm. 1323 p.n.e.).
Faraon XVIII dynastii.
Panowanie Tutanchamona koncentrowało się na odrzuceniu monoteistycznego kultu boga Atona, który wprowadził Echnaton, na rzecz tradycyjnego egipskiego politeizmu.
Przejął władzę około roku1333–1323 p.n.e. po śmierci królowej Nefertiti (Anchetcheperure). Miał wtedy ok. 10 lat. Najprawdopodobniej został osadzony na tronie z niemałą pomocą potężnego wówczas na dworze królewskim wezyra Aja. Młody władca potrzebował wsparcia w sprawowaniu władzy. W jego imieniu powołano regentów, którymi zostali Aj i Horemheb. Mieli oni niewątpliwie ogromny wpływ na Tutanchamona i to prawdopodobnie ich zasługą jest program restauracji państwa podjęty przez władcę.
Jako syn Echnatona i jego drugorzędnej małżonki nie miał realnych praw do władzy, dlatego też (w wieku dwunastu lat) musiał poślubić księżniczkę Anchesenaton, swoją przyrodnią siostrę, córkę Echnatona i jego głównej małżonki, królowej Nefertiti.
Zanim opuścił Achetaton, rezydował tam przez dwa lata. Zdążył jeszcze zmienić imię własne na Tutanchamon – "żywy obraz Amona". W 3. roku panowania przeniósł stolicę z Achetaton (dzisiejszego Tell el-Amarna) do Memfis, które to sam wybrał z uwagi na możliwość lepszej kontroli sytuacji zagranicznej (głównie w Azji).
Początkowo nosił imię Tutanchaton, w 4. roku swojego panowania zmienił je jednak na Tutanchamon (jego żona Anchesenaton zmieniła imię na Anchesenamon) i przywrócił tradycyjną religię egipską z kultem boga Amona na czele, wykorzeniając resztki heretyckiej religii stworzonej przez jego ojca. Tutanchamon stopniowo realizował politykę przywrócenia starych porządków (z czasów przed założeniem Achetaton). W tym celu wzniósł tzw. stelę restauracyjną w Karnaku.
Tutanchamon został pochowany w Dolinie Królów w Tebach Zachodnich, w grobie KV62. Zaszczytu odprawienia ceremonii złożenia do grobu królewskiej mumii, w tym także ceremonii "otwarcia ust", dostąpił Aj, który przejął władzę osobiście jako nowy faraon. Istnieje prawdopodobieństwo, że grobowiec Tutanchamona został wyposażony w skarby wyniesione z miejsc pochówku jego ojca i macochy Nefertiti. Złota maska Tutanchamona nosi ślady przeróbek. Także na sarkofagu odkryto ślady ponownego rzeźbienia.
4 listopada 1922 roku angielski archeolog Howard Carter odkrył, w Dolinie Królów, jego zapieczętowany, przebogaty grobowiec.
.
W 2014 roku naukowcy odtworzyli jego wygląd.
Miał zaokrągloną twarz i podbródek oraz pełne policzki, wystające zęby, dziewczęce biodra i szpotawą stopę.
Malowidło z grobu przedstawia Aja na ceremonii symbolicznego otwarcia ust zmarłemu faraonowi przez które dusza odejdzie do nieba. Przywilej następcy tronu. Skóra lamparta to atrybut najwyższego kapłana.
Przy projekcie, który powstał na potrzeby filmu dokumentalnego BBC One “Tutanchamon: prawda odkryta”, pracował międzynarodowy zespół, w skład którego weszli m.in. naukowcy z włoskiego Instytutu Mumii i Człowieka Lodu w Bolzano czy kanadyjskiego Royal Ontario Museum. Przedstawili oni nowe hipotezy na temat przyczyn śmierci słynnego króla Egiptu.Przy projekcie, który powstał na potrzeby filmu dokumentalnego BBC One “Tutanchamon: prawda odkryta”, pracował międzynarodowy zespół, w skład którego weszli m.in. naukowcy z włoskiego Instytutu Mumii i Człowieka Lodu w Bolzano czy kanadyjskiego Royal Ontario Museum. Przedstawili oni nowe hipotezy na temat przyczyn śmierci słynnego króla Egiptu.Tutanchamon panował zaledwie 10 lat od czasu, kiedy w 1333 roku p.n.e. objął władzę w Egipcie. Zmarł, mając niespełna 20 lat. Jego pogrzebowa złota maska ukazuje młodego mężczyznę o regularnych, atrakcyjnych rysach, z pełnymi ustami i silnymi szczękami. Zachowane do naszych czasów posągi faraona sugerują, że jego sylwetce nie można było nic zarzucić. Aby to zweryfikować, naukowcy zgromadzili około 2000 skanów wykonanych techniką tomografii komputerowej. Wykonali również badania genetyczne szczątków Tutanchamona i jego rodziny. Prawda, jaką odkryli, okazała się nie tak piękna, jak to ukazywali starożytni artyści.
Rekonstrukcja wyglądu Tutanchamona oraz jego maska pogrzebowa (po prawej)
Młody faraon miał zdeformowane ciało – jego lewa stopa była szpotawa, co zmuszało go do poruszania się z pomocą laski. Analiza komputerowa potwierdza więc wcześniejsze wnioski, jakie wyciągnięto z obecności aż 130 lasek w komorze grobowej faraona w Dolinie Królów, które odkryte zostały w 1922 roku przez archeologa Howarda Cartera.Ashraf Selim, radiolog z Uniwersytetu Kairskiego w Egipcie.
Tutanchamon w okresie dojrzewania zachorował na jałową martwicę kości, znaną również pod nazwą choroby Kohlera. Jest to niezwykle bolesna przypadłość, prowadząca do znacznych deformacji kości.
Najnowsze analizy wykluczyły przypuszczenie, jakoby Tutanchamon został zabity ciosem w tył głowy, o czym świadczyć miała spora dziura w jego czaszce. Naukowcy ustalili, że uszkodzenie to powstało już po śmierci faraona, podczas balsamowania jego zwłok.
Popiersie Nefertiti, obecnie w berlińskim Neues Museum
Historyczny Kair
Założenie i wczesna historia miasta
Pierwotne położenie Kairu nie było nad brzegiem Nilu. Na południe od miasta znajdowała się stolica ówczesnego Egiptu, Memfis, założona w 2 połowie XXIX w. p.n.e. Na północy miasto kapłanów Heliopolis. Pierwszą osadą położoną mniej więcej w tym samym miejscu co dzisiejszy Kair, był rzymski fort, założony w 150 r. n.e.
Wokół fortu Babilon urosło małe miasto – Fustat, zamieszkane przez Koptów. W 642 roku arabskie wojska (pod przywództwem Amr Ibn al-Asa) zdobyły twierdzę i umocniły ją. Miasto zaczęło się szybko rozwijać. Niedługo powstał tu pierwszy w Afryce meczet. Była to główna siedziba sił zbrojnych Umajjadów i Abbasydów.
Powoli mała osada urosła w duże miasto. Od 973 roku był stolicą kalifatu fatymidzkiego. W tym samym roku został założony meczet Al-Azhar. Miasto szybko stało się centrum filozofii i nauki. Uniwersytet Al-Azhar stał się centrum nauczania teologii islamskiej. Następni władcy rozbudowali uniwersytet. Według realacji Ibn Battuty w roku 1348 w mieście umierało wtedy z powodu czarnej śmierci 21 tys. osób dziennie.
W 1517 roku Kair został opanowany przez imperium osmańskie.
Coraz większe wpływy Zachodu.
Egipt został podbity przez wojska Napoleona w 1798 roku. 21 października tego samego roku w Kairze wybuchło powstanie. Francuska okupacja w tym mieście (i w całym Egipcie) zakończyła się szybko, bo 3 lata później. Pierwszą oznaką kopiowania wzorców z zachodu była budowa linii kolejowej z miasta do Aleksandrii w 1851 roku. Duże znaczenie miało także rozpoczęcie budowy Kanału Sueskiego, gdyż coraz więcej Europejczyków zaczęło mieszkać w Kairze. Później nastąpił wielki boom ekonomiczny, związany z handlem bawełną. Kiedy otwarto Kanał Sueski w 1869 roku, coraz więcej zagranicznych turystów gościło w Kairze.
Memfis i jego nekropolia – obszar piramid od Gizy do Dahszur
Kompleks piramid w Gizie. Od lewej: piramida Mykerinosa, Chefrena oraz piramida Cheopsa.Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Memfis
Memfis (gr. Mémphis) – grecka nazwa jednego z najważniejszych miast starożytnego Egiptu, centrum politycznego, handlowego i administracyjnego, ośrodka kultu Ptaha, Sechmet i Apisa, stolicy w epoce Starego Państwa (III–VI dynastia).
Współcześnie z miasta zachowały się fundamenty świątyni, resztki pałacu królewskiego i kilka wielkich posągów; o jego dawnej świetności świadczą trzy rozlegle nekropole: Abusir na północy oraz Sakkara i Dahszur na południu.
W 1979 roku Memfis wraz z nekropolią obejmującą piramidy od Gizy do Dahszur zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Dahszur
Dahszur - miejscowość w Egipcie, w muhafazie Giza. Znajduje się w niej nekropola staroegipska z okresu Starego i Średniego Państwa, położona około 3 km na południe od nekropoli w Sakkara. Znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.
***
Piramida Mykerinosa – najmniejsza spośród piramid w Gizie, będąca grobowcem władcy Mykerinosa z IV dynastii z okresu Starego Państwa, którego prawdziwe, egipskie imię brzmiało MenKauRe i znaczyło: "Trwała-jest-moc-Re (boskiej-światłości)".
Neczeri – Boska.
Mierząca jedynie 65 metrów wysokości piramida została zbudowana z największych, znanych w Gizie, bloków kamiennych. Długość boków podstawy wynosi 108 metrów, a kąt nachylenia ścian 51°. Znajduje się w sąsiedztwie piramid Cheopsa i Chefrena.
Do dnia dzisiejszego zachowała się tylko część jej wapiennego pokrycia licowego, które jeszcze w XVI wieku było w stanie nienaruszonym. W znacznej części natomiast zachowało się (na północnym i wschodnim jej boku) pokrycie granitowe, które wznosiło się mniej więcej do 1/3 jej wysokości.
Po południowej stronie piramidy wznoszą się trzy małe piramidki satelitarne. Wejście do wnętrza znajduje się na północnym jej boku, na wysokości około 4 metrów od podłoża. Długi, zstępujący korytarz prowadzi aż pod powierzchnię podłoża, gdzie przechodzi w poziom. Po kilku metrach, za dwoma granitowymi zaporami znajduje się duża komora o wymiarach 10,57 × 3,85 x 4 m wys., a z niej wiedzie następny, tym razem wstępujący korytarz, prowadzący do ślepego zaułka. W pomieszczeniu tym, w niszy po zachodniej stronie, znajduje się sarkofag z wypisanym imieniem władcy. Nie jest to jednak właściwe miejsce jego komory grobowej. Aby do niej dotrzeć należy zagłębić się jeszcze bardziej, poniżej poziomu podłoża. Znajduje się tam sala, której ściany pokryte są w całości granitem. Stał w niej niegdyś bazaltowy sarkofag, który zatonął u wybrzeży Hiszpanii, wraz ze statkiem, którym płynął do Europy. Sarkofag odkryli w 1837 roku brytyjscy badacze Perring i Vyse. W sarkofagu znajdowały się szczątki drewnianej trumny, a w niej fragmenty szkieletu mężczyzny. Na trumnie widniała inskrypcja: "Ozyrys, Król Górnego i Dolnego Egiptu, Menkaura, żyjący wiecznie...".
Komorę grobową uzupełnia jeszcze jedno pomieszczenie z 6 niszami w północnej i wschodniej ścianie. Prawdopodobnie znajdowały się tam rytualne przedmioty, mające towarzyszyć królowi w jego "podróży w zaświatach".
W lutym 2009 tuż obok piramidy, pod 40 cm warstwą piasku znaleziono 1,5 m posąg siedzącego mężczyzny w peruce, którego wiek szacowany jest na 4000 lat.
Na skutek zamieszek 29 stycznia 2011 władze zamknęły - na ok. 2 miesiące - dla zwiedzających tutejszy kompleks piramid.
Mapa nekropoli w Dahszur:
1.Czerwona Piramida
2.Rampa
3.Świątynia Dolna
4.Piramida Łamana
5.Piramida Sezostrisa III
6.Piramida Amenemhata II
7.Mastaby dostojników z IV dynastii
8.Piramida Amenemhata III
9.Groby z okresu IV dynastii
Zbudowano tu 5 piramid: dwie króla Snofru (ojca Cheopsa) z IV dynastii, z okresu Starego Państwa (zbudował on jeszcze dwie piramidy w Seila i Meidum), oraz trzy: Amenemhata II, Senusereta III i Amenemhata III z XII dynastii, z okresu Średniego Państwa. Piramidy owe zbudowane zostały z cegły mułowej jedynie z oblicowaniem wapiennym, co po rozebraniu licówki spowodowało ich niemal całkowity rozpad.
Piramidy Snofru w Dahszur, pod względem wielkości zajmują trzecie i czwarte miejsce po piramidach Cheopsa i Chefrena. Często określa się je mianem: Czerwonej i Łamanej.
Snofru
Łamana Piramida Snofru
Piramidę tę zwie się również Południową, Romboidalną, Złamaną, Pochyłą, Stępioną, Zgiętą i Fałszywą. Wszystkie nazwy oddają stan faktyczny obiektu z wyjątkiem romboidalnej, która nie ma uzasadnienia geometrycznego.
Piramida Łamana Przekrój
Długość boku tej piramidy wynosi 188,6 m,a wysokość – 101,1 m.
Jej cechą charakterystyczną jest zmiana kąta nachylenia ścian bocznych mniej więcej w połowie wysokości z 54°31′ na 43°21′. Układ warstw jest niemal dokładnie poziomy, a spoiny licówki idealnie przylegające.
Piramida Łamana Snofru-TheBen1
Dolna część lica układana jest z bloków umieszczonych ukośnie, opadających w stronę środka piramidy, natomiast lico części górnej – po zmianie kąta nachylenia ścian – ułożone jest z bloków umieszczonych poziomo.
Ciekawą jej cechą jest jej „dwoistość”. Posiada dwa wejścia i dwa kąty nachylenia boków, zaś dwa korytarze prowadzą do dwóch zespołów pomieszczeń i dwóch komór grobowych. Jedno wejście znajduje się na środku północnego boku na wysokości 12 m, drugie – na zachodniej ścianie na wysokości 33,5 m.
Dolne – północne wejście wiedzie korytarzem o długości 73,6 m, opadającym najpierw pod kątem 28°22′, a pod koniec 26°20′ do przedsionka o długości 4,9 m o wspornikowym stropie, wznoszącym się na 12,65 m wysokości. Korytarz dalej prowadzi do komory grobowej położonej na głębokości 22,5 m poniżej poziomu gruntu. Komora o sklepieniu wspornikowym skonstruowanym z piętnastu warstw bloków, wysuniętych ze wszystkich czterech ścian i rozmiarach 6,25 m (oś pn. – pd.) x 5,03 m x 17,37 m, zakończona jest 3 m długości pasażem, prowadzącym do głębokiego szybu i wznoszącego się nad nim komina o wysokości 15,3 m. U samej góry sklepienia warstwy bloków schodzą się, tworząc sufit właściwy o wymiarach zaledwie 160 × 30 cm. Ponad pierwszym pasażem znajduje się drugi, którego początek wykuto w górnej części komory, a prowadzi on do wysokiego komina.
Górne – zachodnie wejście prowadzi wąskim i ciasnym korytarzem o długości 64,6 m, najpierw opadającym pod kątem 30°09′, a następnie 24°17′, a po osiągnięciu podłoża ciągnącym się jeszcze około 20 m poziomo, posiadającym zapadnie, do górnej komory grobowej, również o sklepieniu wspornikowym i rozmiarach 8 × 5,3 m x 16,5m. Później wykuto jeszcze jeden korytarz o długości 18,8 m łączący prowadzące do górnej komory przejście ze sklepieniem komory dolnej. Prawdopodobnie górna komora stanowiła grób południowy, dolna zaś właściwą komorę grobową. Ani w jednej ani w drugiej komorze nie znaleziono choćby najmniejszych szczątków sarkofagów. Odkryto natomiast potężne kamienne zasuwy, umieszczone przed i za wylotem pasażu. Ciekawostką jest skośny sposób ich umieszczenia w specjalnych wnękach w ścianach korytarzy. Obie zasuwy są o wiele większe niż prześwit korytarzy, które miały blokować. Jedna z zasuw – zamknięta – pokryta jest zaprawą z obu stron, druga nadal otwarta, spoczywa w swej wnęce.
O tym, kto wybudował piramidę świadczą imiona budowniczego wypisane czerwoną ochrą na jednej z płyt komory grobowej i na płycie zewnętrznej okładziny.
Piramida Łamana:
1) Wejście północne
2) Dolna komora
3) Górna komora
4) Wejście zachodnie
5) Piramida satelitarna
6) Świątynia grobowa
7) Aleja procesyjna (rampa)
W obrębie kręgu grobowego znalazła się jedna mała piramida satelitarna, położona w obrębie muru otaczającego Piramidę Łamaną, z ulokowaną przed jej wejściem niewielką kaplicą do składania ofiar. Pierwotnie piramida satelitarna miała wysokość 33 m, obecnie – ok. 21 m, a jej bok ma ok. 53 m długości u podstawy. Wejście umieszczono pośrodku jej północnego boku. Od wejścia stromo opadający korytarz wiedzie pod powierzchnię gruntu i poprzez poziomy pasaż i przejście w kierunku zachodnim, prowadzi do kwadratowej komory o boku 2,33 m.
Piramidy Snofru w DahszurGD-EG-Saqqara
Snofru lub Snefru (egip. Ten-który-czyni-pięknym/doskonałym, gr. Soris) – władca starożytnego Egiptu (wówczas nieznane było jeszcze określenie faraon, które zostało wprowadzone dopiero w XVI wieku p.n.e.),
założyciel IV dynastii w okresie Starego Państwa.Faraon Snofru uznawany jest za największego budowniczego w dziejach Egiptu. I choć sądzi się, że piramidę w Medum kazał wznieść ojciec Snofru, faraon Huni, to jednak pewne jest, iż Snofru zajął się jej ukończeniem. Dwie piramidy w Dahszur, które bez wątpienia są dziełem Snofru, ilością użytego kamienia znacznie przewyższają rozmiarami Wielką Piramidę w Giza.
Piramida Cheopsa mieści się nieopodal miasta.
Panowanie Snofru stało pod znakiem intensywnej działalności militarnej i budowlanej.władca starożytnego Egiptu
Poprzednik Huni
Następca Cheops
Lata panowania
2629-2604 p.n.e. (Kwiatkowski).
2670-2620 p.n.e. (Schneider)
2575-2551 p.n.e. (Tiradritti, De Luca)
Zajmował się energicznie tworzeniem silnej floty. Organizował wyprawy wojenne we wszystkich niemal kierunkach. Z wypraw z Libii przywiódł 11 000 jeńców i 13 000 sztuk bydła, z Nubii – 7 000 jeńców i 200 000 sztuk bydła. Walczył również na Synaju z pustynnymi koczownikami, broniąc tam ważnych dla Egiptu kopalni miedzi, malachitu, a przede wszystkim turkusów.
Jego duża aktywność budowlana potwierdzona jest przez wzmianki na Kamieniu z Palermo mówiące, że co roku budował świątynię, twierdzę lub inną budowlę. Był budowniczym niedokończonej piramidy w Meidum, o nietypowym kształcie, w której do dziś można oglądać porzucone, zachowane w doskonałym stanie, cedrowe belki mające służyć do wniesienia sarkofagu króla. Jest on także twórcą jedynej piramidy łamanej z Dahszur.
Czerwona Piramida - pierwsza piramida o kształcie ostrosłupa.
Jako pierwszy wzniósł piramidę o kojarzonym dziś z piramidami kształcie ostrosłupa – Czerwoną Piramidę w Dahszur, w której został pochowany. W sumie przypisuje się mu budowę aż czterech piramid: w Seila, Meidum oraz dwóch w Dahszur.
Cheops (z gr.) – władca starożytnego Egiptu IV dynastii z okresu Starego Państwa. Imię "Cheops" to spopularyzowana przez Herodota, grecka forma egipskiego imienia Chu-fu, skrótu od Chnum-chuefui (z egip. Chnum mnie chroni).
Statuetka Cheopsa z Abydos, Muzeum Egipskie w Kairze.
Władca starożytnego Egiptu
Poprzednik Snofru
Następca Dżedefre
Poprzednik Snofru
Następca Dżedefre
Dane biograficzne
Dynastia IV dynastia
Ojciec Snofru
Matka Hetepheres I
Żona Meritites
Piramida Cheopsa, Wielka Piramida, piramida Chufu – piramida znajdująca się w Egipcie na płaskowyżu w Gizie. Zbudowana w okresie Starego Państwa ok. 2560 lat p.n.e. z przeznaczeniem na grobowiec faraona Cheopsa (egip. Chu-fu), prawdopodobnie według projektu Hemona. W egiptologii przyjmuje się, że czas budowy wynosił ok. 20 lat. Wielka Piramida jest częścią nekropolii memfickiej. W starożytności uznana została za jeden z siedmiu cudów świata i jako jedyny z nich dotrwała epoki nowożytnej, chociaż nie bez szwanku: straciła licówkę i skarby.
Wymiary po wybudowaniu:
wysokość do wierzchołka – 146,59 m
długości boków:
zachodni – 230 m 35,9 cm
wschodni – 230 m 39,2 cm
północny – 230 m 25,5 cm
południowy – 230 m 45,3 cm
kąt nachylenia ścian bocznych - 51°52'
Piramida Cheopsa wraz z piramidą Chefrena i piramidą Mykerinosa stanowią najokazalszy i najbardziej znany w świecie zespół piramid. W ich pobliżu zlokalizowany jest Wielki Sfinks.
Wielka Piramida postawiona została na sztucznie wyrównanym terenie, zmierzone różnice poziomu wynoszą do 2 cm. Boki kwadratowej podstawy ustawione są względem stron świata z dokładnością 4 minut kątowych. Kamienne bloki z wapienia, pochodzącego ze starożytnego kamieniołomu Tura, ważące ok. 2,5 tony (największe ok. 15 ton), zostały ustawione z wielką precyzją. Cała budowla składa się z ok. 2,3 miliona kamiennych bloków, ma masę ponad 6 milionów ton. Do budowy komór użyto także granitowych bloków ważących od 25 do 80 ton, pochodzących z Asuanu.
Piramidy Cheopsa, Chefrena i Mykerynosa idealnie pokrywają się z gwiazdami Alnitak, Alnilam i Mintaka, tworzącymi pas Oriona. Konstruktor piramid musiał być więc również bardzo dobrym matematykiem i astronomem. Badacze poszli w swojej teorii jeszcze dalej i znaleźli wokół kilka śladów po mniejszych piramidach, które również odpowiadały gwiazdom w gwiazdozbiorze myśliwego.
Piramida była pierwotnie pokryta w całości wykonaną z gładzonego wapienia warstwą zewnętrzną. Z okrywy tej pozostały jedynie nieliczne fragmenty u podnóża piramidy. Pierwotna wysokość budowli wynosiła 146,59 m, współcześnie w wyniku utraty piramidionu i erozji liczy 138,75 m.
Piramidy Cheopsa, Chefrena i Mykerynosa idealnie pokrywają się z gwiazdami Alnitak, Alnilam i Mintaka, tworzącymi pas Oriona. Konstruktor piramid musiał być więc również bardzo dobrym matematykiem i astronomem. Badacze poszli w swojej teorii jeszcze dalej i znaleźli wokół kilka śladów po mniejszych piramidach, które również odpowiadały gwiazdom w gwiazdozbiorze myśliwego.
Piramida była pierwotnie pokryta w całości wykonaną z gładzonego wapienia warstwą zewnętrzną. Z okrywy tej pozostały jedynie nieliczne fragmenty u podnóża piramidy. Pierwotna wysokość budowli wynosiła 146,59 m, współcześnie w wyniku utraty piramidionu i erozji liczy 138,75 m.
Był władcą zjednoczonego Górnego i Dolnego Egiptu, co wiemy ze śladów w postaci m.in. wykutych w kamieniu jego imion w kartuszach, jakie pozostały z czasów jego panowania na tych terenach: w Bubastis (Dolny Egipt), Denderze i Koptos (Górny Egipt), a także innych pamiątek: z Hierakonpolis, Tanis i Tidy koło Buto. Podejmował liczne kampanie wojenne, m.in. przeciw pustynnym Beduinom, a także eksploatował złoża turkusów i miedzi na Synaju, co wiemy również z kartusza z jego imieniem tamże znalezionym. Największym i najsłynniejszym jednak zabytkiem związanym z imieniem Cheopsa, które go unieśmiertelniło w oczach potomnych, stała się piramida jego imienia.
Przypisuje mu się wybudowanie świątyni bogini Hathor w Denderze. W zachodniej krypcie zachowała się inskrypcja głosząca iż plan świątyni powstał w czasach Cheopsa. W inskrypcji pojawiają się też imiona Pepi I i Totmesa III.
Piramidy Cheopsa, Chefrena i Mykerynosa idealnie pokrywają się z gwiazdami Alnitak, Alnilam i Mintaka, tworzącymi pas Oriona. Konstruktor piramid musiał być więc również bardzo dobrym matematykiem i astronomem. Badacze poszli w swojej teorii jeszcze dalej i znaleźli wokół kilka śladów po mniejszych piramidach, które również odpowiadały gwiazdom w gwiazdozbiorze myśliwego.
Piramida Chefrena
Piramida Chefrena – druga co do wielkości piramida w Gizie, grobowiec faraona Chefrena – czwartego z kolei władcy starożytnego Egiptu z IV dynastii, który przypuszczalnie był również budowniczym Wielkiego
Sfinksa
Piramida Chefrena
Piramida Chefrena – druga co do wielkości piramida w Gizie, grobowiec faraona Chefrena – czwartego z kolei władcy starożytnego Egiptu z IV dynastii, który przypuszczalnie był również budowniczym Wielkiego
Sfinksa.Uer-ChaefRe – Chefren jest Wielki.
Wielki Sfinks
Wielki Sfinks – monolityczny posąg sfinksa, znajdujący się na terenie kompleksu piramid w Gizie, w Egipcie. Rzeźba ma długości 73,5 m i wysokość 20 m, prawdopodobnie przedstawia wizerunek Chefrena.
Posąg wykonany został prawdopodobnie około 2550 r. p.n.e., z inicjatywy Chefrena. Rzeźba wykuta została w wapiennej skale, która prawdopodobnie ostała się po wykuciu bloków, które użyto do budowy Piramidy Cheopsa.
W czasach XVIII dynastii (ok. 1550 – 1295 r. p.n.e.), za panowania Totmesa IV, posąg odnowiono i umieszczono między łapami Sfinksa kamienną stelę z aktem dziękczynnym za objęcie władzy, którą faraon miał otrzymać za sprawą Sfinksa – przyszły władca odpoczywając w cieniu posągu miał sen, w którym wielki bóg obiecał mu królestwo w zamian za uwolnienie Sfinksa od piasku pustyni.
Faraon - Ramzesa III
Ramzes VII
Ramzes VII – faraon, władca starożytnego Egiptu z XX dynastii, z okresu Nowego Państwa. Prawdopodobnie panował w latach 1134-1126 p.n.e. lub 1136-1128 p.n.e. Był prawdopodobnie synem Ramzesa VI.
Brak jest danych dotyczących Ramzesa VII. Był królem, który pozostawił kartusze z swym imieniem w bardzo niewielu miejscach. Wiemy o bardzo niskich wylewach Nilu za jego czasów, co pociągnęło za sobą klęskę nieurodzaju, rosnący głód i szalejącą inflację, niszczącą majątki nawet najbogatszych. Władca nie angażował się w życie publiczne, przekazując wiele obowiązków, coraz bardziej skorumpowanym urzędnikom. Nie opuszczał lub bardzo rzadko opuszczał swój pałac. Zaprzestał inspekcji na prowincji i coraz mniej interesował się sprawowaniem władzy, co spowodowało wzrost wpływów kapłanów Amona w Tebach. Ramzes VII pochowany został w Dolinie Królów w niewielkim, skromnym grobowcu KV 1. Jak dotąd mumii króla nie odnaleziono.
Faraon ten odniósł wielkie zwycięstwa, dzięki czemu Egipt z państwa upadłego z powrotem stał się mocarstwem. Jednak w ostatnim okresie 30-letniego panowania Ramzesa III jego rządy stały się dla większości społeczeństwa nie do zniesienia.
Kleopatra VII
Kleopatra VII Filopator, Kleopatra Wielka, gr. Κλεοπάτρα Φιλοπάτωρ, egip. Qlwpdrt – Kliupadrat (ur. 69 rok p.n.e., zm. 12 sierpnia 30 roku p.n.e. w Aleksandrii) – ostatnia królowa hellenistycznego Egiptu, panująca w latach 51–30 p.n.e. Nosiła tytuły Królowa, Nowa Bogini, Bogini Miłująca Ojca, Bogini Miłująca Ojczyznę. Była córką Ptolemeusza XII Auletesa.
Wizerunek Kleopatry w ruinach w Denderze (rycina; 1884 rok).
Posąg Kleopatry (bazalt) – 2. połowa I w. p.n.e.
Po wstąpieniu na tron poślubiła swego brata Ptolemeusza XIII. Na skutek intryg dworskich opuściła Egipt i udała się do Palestyny, gdzie zdobyła poparcie Cezara, z którym miała syna, Ptolemeusza XV Cezariona. Dzięki interwencji wojskowej Cezara powróciła na tron egipski. Po śmierci Ptolemeusza XIII, który zginął na skutek zamieszek antyrzymskich w Aleksandrii, Kleopatra poślubiła drugiego brata, Ptolemeusza XIV. Z nim odbyła podróż do Rzymu w celu wzmocnienia więzi politycznych pomiędzy obydwoma państwami. Po śmierci Cezara powróciła do Egiptu i rozkazała zamordować małżonka, po czym w imieniu małoletniego Cezariona objęła rządy.
W trwającej w Rzymie wojnie domowej Kleopatra poparła zwolenników cesarstwa Oktawiana Augusta i Marka Antoniusza. W 42 roku p.n.e. osobiście poznała tego drugiego, czego skutkiem był długoletni związek uczuciowy.
W późniejszym konflikcie pomiędzy Oktawianem a Antoniuszem opowiedziała się za kochankiem, z którym miała troje dzieci: bliźnięta Aleksandra Heliosa i Kleopatrę Selene oraz syna Ptolemeusza Filadelfosa. Oktawian w bitwie pod Akcjum w 31 roku p.n.e. pokonał połączone siły Antoniusza i Kleopatry, po czym wkroczył do Egiptu. Kleopatra po nieudanych pertraktacjach ze zwycięzcą, polegających na dążeniu do zapewnienia władzy w Egipcie swoim potomkom, 12 sierpnia 30 roku p.n.e. popełniła samobójstwo.
Król Górnego i Dolnego Egiptu
Ramzes III – faraon, władca starożytnego Egiptu z XX dynastii, z okresu Nowego Państwa. Syn Setnachta i królowej TiymerenIset (Teje ukochana przez Izydę). Panował prawdopodobnie w latach 1183–1152 p.n.e. (lub 1187/1186–1156/1155 p.n.e.). Wstąpił na tron w dniu III Szemu 26 dniu. Według papirusu Harris I, panował 31 lat i 41 dni. Ramzes III od początku swego panowania naśladował swego wielkiego imiennika, Ramzesa II. Przejawiało się to w tytulaturze jaką przyjął, w nadawaniu swym synom imion synów Ramzesa II, dążeniu do dorównania Ramzesowi II w przedsięwzięciach budowlanych oraz akcjach militarnych.
Ramzes VII
Ramzes VII – faraon, władca starożytnego Egiptu z XX dynastii, z okresu Nowego Państwa. Prawdopodobnie panował w latach 1134-1126 p.n.e. lub 1136-1128 p.n.e. Był prawdopodobnie synem Ramzesa VI.
Brak jest danych dotyczących Ramzesa VII. Był królem, który pozostawił kartusze z swym imieniem w bardzo niewielu miejscach. Wiemy o bardzo niskich wylewach Nilu za jego czasów, co pociągnęło za sobą klęskę nieurodzaju, rosnący głód i szalejącą inflację, niszczącą majątki nawet najbogatszych. Władca nie angażował się w życie publiczne, przekazując wiele obowiązków, coraz bardziej skorumpowanym urzędnikom. Nie opuszczał lub bardzo rzadko opuszczał swój pałac. Zaprzestał inspekcji na prowincji i coraz mniej interesował się sprawowaniem władzy, co spowodowało wzrost wpływów kapłanów Amona w Tebach. Ramzes VII pochowany został w Dolinie Królów w niewielkim, skromnym grobowcu KV 1. Jak dotąd mumii króla nie odnaleziono.
Faraon ten odniósł wielkie zwycięstwa, dzięki czemu Egipt z państwa upadłego z powrotem stał się mocarstwem. Jednak w ostatnim okresie 30-letniego panowania Ramzesa III jego rządy stały się dla większości społeczeństwa nie do zniesienia.
Poderżnięte gardło Ramzesa III
Średniowiecze
W czasach średniowiecza powstało wiele fantastycznych legend dotyczących Sfinksa. Jedna z nich opowiada o niezwykłej obietnicy, która została złożona przez Wielkiego Sfinksa we śnie pewnemu biednemu mieszkańcowi Fajum. Sfinks, nazwany przez Arabów „Panem Grozy”, obiecał owemu wieśniakowi znalezienie skarbu w swoim uchu. Wiedziony żądzą bogactwa, przybył do Gizy i rozpoczął poszukiwania w wystającej z piasku głowie olbrzyma. W tym czasie przyjechał strażnik na koniu i złapał poszukiwacza, który nie był legalnie zarejestrowany. Jednak usłyszawszy opowieść chłopa, wdrapał się po kamieniach i sam począł szukać. Chciwość strażnika została ukarana, bo w uchu nie było skarbu, lecz – norka kobry, która po chwili go ukąsiła. Nieszczęśnik spadł i zabił się, tymczasem wieśniak zabrał dla siebie jego zbroję i konia. Słowa Sfinksa więc się sprawdziły i chłop otrzymał obiecany skarb.
Kolejna baśń, pochodząca podobnie jak poprzednia z XIII wieku, mówi także o ubogim człowieku i jego przygodzie ze Sfinksem. Jej bohater znalazł jedną z kart Księgi Zaklęć, która opisywała sposób składania ofiary Sfinksowi. Jeśli właściwie wykonało się instrukcje, na języku Sfinksa pojawić się miała złota moneta – dinar. Nietrudno się domyślić, że moneta miała magiczne właściwości. Jej niezwykłość polegała na tym, że potrafiła równoważyć monety położone naprzeciw niej na szali wagi.
W 1378 suficki szejk Sajim al-Dahra uszkodził twarz i oczy Sfinksa. Inny szejk, Horemchet, w celu ochrony rzeźby przesypał zalegające hałdy piasku na sąsiednią wioskę, co odbiło się zemstą poszkodowanych w ten sposób mieszkańców wsi także na Wielkim Sfinksie.
XVI wiek
W XVI wieku kronikarz As-Safadi próbował udowodnić tezę, mówiącą że piramidy zbudowano przed potopem. Wyjaśnił zarazem, jak powstał Sfinks, który w owym czasie był zasypany aż po samą szyję: „na wierzchołku piramidy Cheopsa miał stać wielki idol słoneczny, który został stamtąd zmyty wodami potopu. Spadł on i rozbił się tak, że została tylko jego głowa stercząca z piasku poniżej piramid.”.
Inni brali Sfinksa za wizerunek Memnona, na głowie zaś miał według nich znajdować się otwór prowadzący podziemnym korytarzem do wnętrza piramidy. Polski podróżnik, książę Mikołaj Krzysztof Radziwiłł (Sierotka), odwiedził Egipt w 1583, w czasie pielgrzymki do Ziemi Świętej. Uważał on, że głowa jest portretem córki faraona, legendarnej Rodopis, o której pisał w [V wieku p.n.e. Herodot.
XVII wiek
W pierwszej połowie XVII wieku niemiecki arystokrata Christian von Neitzchitz przebywał w Kairze i zwiedził Gizę. W swoim dziele zatytułowanym Siedmioletnie niebezpieczne zwiedzanie świata napisał o duchu diabolicznym mieszkającym najpierw w piramidach, a następnie w wielkiej głowie Sfinksa. Wspomniał też o naturalnym pochodzeniu posągu i o spełnianej przez niego funkcji wyroczni, do której sam wtedy przybył.
XVIII wiek
Pod koniec XVIII wieku, podczas wyprawy napoleońskiej, Sfinks został zbadany i opisany przez francuskich badaczy (Dominique Vivant Denon).Badania i wykopaliska.
W 1816 Giovanni Batista Caviglia odkopał fragmenty brakującej brody, ureusza (obecnie znajdujące się w Muzeum Brytyjskim i w Muzeum Egipskim w Kairze) oraz odkrył Stelę Snu Totmesa IV. Pozostałości świątyni Chefrena, stojącej obok Sfinksa, Auguste Mariette odsłonił w 1853 i od tamtej pory utrzymuje się pogląd, że oblicze kolosa ma rysy wyżej wspomnianego władcy.
W maju 1998 ukończono projekt związany z pracami konserwatorskimi przy Sfinksie zainicjowanymi przez prezydenta Mubaraka i realizowanymi przez Zahi Hawassa. W ciągu 10-letniej renowacji Sfinksa użyto ponad dwunastu tysięcy kamiennych bloków, drobiazgowe prace konserwatorskie nie objęły jednak jego zniszczonej twarzy.
Sfinks, podobnie jak pobliski kompleks piramid, jest obiektem wielu spekulacji pseudonaukowych. Amerykański jasnowidz Edgar Cayce utrzymywał, że pod Sfinksem znajduje się podziemna „Komnata Zapisków”, w której ukryta została tajemna wiedza Atlantów. Według poglądu wyrażonego przez amerykańskiego pisarza i zwolennika paleoastronautyki, Roberta Temple, w książce The Sphinx Mystery, posąg miał pierwotnie głowę szakala i był wizerunkiem boga Anubisa, a ludzką twarz otrzymał dopiero po przekuciu w czasach Amenemhata II.
Amerykański geolog Robert Schoch stwierdził, że ciało Sfinksa nosi silne ślady erozji wodnej, która mogła nastąpić jedynie w czasach bardziej deszczowego klimatu. Na podstawie tego ogłosił, że monument liczy ponad 10 tysięcy lat. Za podobnie starą datą powstania posągu opowiedzieli się Robert Bauval i Graham Hancock, których zdaniem cały kompleks w Gizie jest gigantyczną mapą nieba wzniesioną około 10500 roku p.n.e., sam Sfinks stanowił zaś odwzorowanie gwiazdozbioru Lwa.
Budowle w kształcie piramidy.
Szklana piramida Luwr - Paryż
Hotel Luxor w Las Vegas
Piramida Horusa, Łagów Lubuski
Poznan-Kościół, piramida św. Jana Bosko w Poznaniu od strony wschodniej
